دتکتور دودی چیست
دتکتور دودی
دتکتور دودی (Smoke Detector ) یا آشکارساز دود یکی از متداول ترین دتکتورها بوده و به دود حساس است. به عبارتی هر گونه دود غیر عادی و ناشی از آتش سوزی این دتکتورها تحریک می‌کند. یکی از بیشترین عوامل مرگ و میر و به ویژه در ایران آتش سوزی می‌باشد. دتکتور دودی یکی از ابزاری است که به جلوگیری از این مرگ و میرها کمک شایانی کرده و حافظ جان و مال افراد است. آشکارساز دود، به سرعت دود را شناسایی کرده و اجزاء مختلف سیستم اعلام حریق را از وجود حریق خبردار می‌کند. همین کار باعث جلوگیری از خطرات احتمالی و در نتیجه محافظت از جان و مال افراد می‌باشد.
دتکتورهای دود از تجهیزات سیستم اعلام حریق بوده و سالانه توسط افراد زیادی خریداری شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این دتکتورها در شرکت ها، منازل، مراکز تفریحی ورزشی، موزه ها، هتل ها و…
دتکتور دودی در دو شاخه اصلی دتکتور دودی متعارف و دتکتور دودی آدرس پذیر قرار می‌گیرد.
دتکتور دودی متعارف
همانطور که می‌دانید، دتکتوردودی متعارف ( Conventional Fire Alarm Detector ) از تجهیزات اعلام حریق متعارف است.
بیشتر برندهای ایرانی اعلام حریق، دارای سیستم اعلام حریق متعارف بوده و در نتیجه عموم دتکتورهای دودی موجود در ایران، دتکتورهای دودی متعارف هستند. البته این به معنی نبود دتکتوردودی آدرس پذیر در ایران نمی‌باشد.
زیتکس، سنس، تسلا، آریاک، ایمن گارد و سایان از برندهای تولید کننده دتکتور دودی متعارف در ایران می‌باشند.
دتکتور دودی آدرس پذیر
دتکتور دودی آدرس پذیر ( Addressable Fire Alarm Detector ) با توسعه و تولید سیستم اعلام حریق آدرس پذیر در ایران، رشد کرده و تبدیل به یکی از دتکتورهای پرکاربرد شد. اما معمولاً در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر نیز از دتکتور دودی عادی استفاده می‌کنند. مکانیزم تشخیص آشکارساز دود آدرس پذیر هم مانند دتکتور دودی متعارف، بر اساس نوع سیستم اعلام حریق تغییری نمی‌کند.
کاربرد دتکتور دودی
دتکتوردودی در مکان هایی با آلودگی متوسط یا حداقل آلودگی نصب شده و در مکان هایی که به طور طبیعی دارای دود و آلودگی هستند مثل آشپزخانه و پارکینگ و… مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
عملکرد دتکتور دودی
دتکتوردودی یک محفظه دارد. هنگامی که این محفظه پر شود و سنسورهای دتکتور دود را تشخیص داده و حس کنند، دتکتور فرایند اعلام حریق را شروع کرده و شروع به ارسال سیگنال ها به سایر اجزا سیستم اعلام / اطفاء حریق و یا ارسال هشدار به مراکز آتش نشانی می‌کند.
انواع دتکتور دودی
همانطور که دتکتور اعلام حریق دارای انواع مختلفی بوده و دتکتور دودی یکی از انواع دتکتورها می‌باشد؛ خود دتکتور دودی نیز به چند نوع دیگر تقسیم می‌شود. در ادامه انواع دتکتورهای دودی را معرفی کرده و سپس به بررسی و کاربرد هر کدام از آنها میپردازیم. دتکتورهای دودی شامل دتکتور دودی وایرلس ( بیسیم )، دتکتور دودی موضعی، دتکتور دودی دزدگیر، دتکتور دودی یونیزاسیون ( نقطه ای )، بیم دتکتور ( خطی - لیزری )، دتکتور دودی نوری یا فتوالکتریک ( نقطه ای )، دتکتور دودی مکشی و دتکتور دودی کانالی ( داکت دتکتور ) می‌باشند.
دتکتور دودی وایرلس یا بیسیم (Wireless Fire Alarm Detector)
دتکتور دودی وایرلس نسل جدید دتکتورهای دودی اعلام حریق می‌باشد. دتکتور دودی بیسیم نیازی به کابل ندارد و به تنهایی با پنل مرکزی اعلام حریق هماهنگ شده و کار می‌کند. شاید برای شما هم سوال شده باشد که اگر این دتکتور بدون کابل کار می‌کند و نیازی به اتصال به پنل مرکزی از طریق سیم ندارد چگونه کار می‌کند؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که این دتکتور پس از حس کردن دود، امواج وای فای هشدار را به پنل مرکزی ارسال کرده و در نتیجه اعلام حریق انجام می‌شود. دتکتور دودی وایرلس دیگر دردسر های کابل کشی را نداشته و می‌تواند به صورت متعارف و یا آدرس پذیر نصب گردد.
دتکتور دودی موضعی
دتکتورهای دودی موضعی یکی از انواع دتکتورهای دودی هستند که به صورت مستقل نصب شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دتکتور دودی به سیم کشی، آژیر اعلام حریق و پنل اعلام حریق نداشته و در صورت شناسایی دود، خود شروع به هشدار دادن می‌نماید. تغذیه این دستگاه ها برق 220 شهری و یا باتری عموماً 9 ولت است.
دتکتور دودی دزدگیر
دتکتور دودی دزدگیر از نظر نوع نوع و کاربرد و مکانیزم تشخیص تفاوتی با دتکتورهای عادی ندارد؛ اتصال دتکتور دودی دزدگیر به پنل دزدگیر به جای پنل‌های مرکزی اعلام حریق، معمولاً در مواقعی انجام می‌شود که تعداد دتکتورها زیاد نباشد.
دتکتور دودی یونیزاسیون یا نقطه ای
یونیزاسیون یعنی تبدیل شدن مولکول های هوا به یون های مثبت و منفی. این دتکتور دارای یک منبع رادیواکتیو بوده و این منبع، تولید کننده ذرات آلفا ( دو پروتون و دو نوترون دارای پیوند با هم ) می‌باشد. این دتکتور دارای دو صفحه یونیزاسیونی رو به روی هم و یک محفظه دود می‌باشد. ذرات آلفا باعث می‌شوند هوای موجود داخل محفظه دود، رسانا شود. وقتی ذرات دود وارد اتاقک نور می‌شوند، حرکت یون ها آرام تر شده، سرعت جریان کاهش یافته و در نتیجه از رسانایی هوا کم می‌شود. هنگامی که رسانایی هوا از حد استاندارد مشخص شده کم تر شود، دتکتور وارد عمل شده و کار خود را شروع می‌کند. این دتکتور همچنین با برچسبی به رنگ زرد مشخص می‌شود. دتکتور دودی یونیزاسیون دتکتور حساس و خوبی است. اما به دلیل تشعشعات آلفا رادیواکتیو خیلی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
این دتکتور از دو صفحه‌ی فلزی روبروی هم تشکیل می‌شود که به قطب مثبت و منفی تغذیه متصل شده‌اند. یک ماده‌ی رادیواکتیو درون محفظه‌ی دتکتور وجود دارد که دائما بین دو صفحه‌ی فلزی ساطع می‌شود. تشعشعات ساطع شده با مولکول‌های هوا برخورد می‌کنند و الکترون‌های آنها را جدا می‌کنند. این مولکول‌ها با از دست دادن الکترون تبدیل به یون مثبت شده و مولکول‌های دیگر با گرفتن الکترون به یون منفی تبدیل می‌شوند. به طور طبیعی تعداد یون‌های منفی و مثبت برابر است و در حالت عادی جریان یونیزاسیون ضعیفی بین دو صفحه برقرار می‌شود. وجود دود در محفظه‌ی دتکتور باعث کاهش ذرات یونیزه شده در محفظه می‌شود. به این ترتیب جریان موجود در کاشف کاهش پیدا کرده و با کاهش آن به یک مقدار از پیش تعیین شده، دتکتور فعال می‌شود.
مزایا و معایب دتکتور دودی یونیزاسیون
این دتکتور تنها و تنها دود را تشخیص می‌دهد و برای کسی که نمی‌خواهد هزینه زیادی را متحمل شود، نیاز به سایر دتکتور ها را به همراه دارد و این یکی از عیوب آن می‌باشد. این دتکتور همچنین ممکن است هشدار غلط دهد. از مزایای دتکتور دودی یونیزاسیون می‌توان به سرعت بالای آن اشاره کرد. دتکتور دودی یونیزاسیون علاوه بر سرعت در هشدار و در مراحل اولیه بروز حریق، در عملکرد هم سریع می‌باشد.
بیم دتکتور و یا دتکتور دودی خطی ( لیزری )
بیم دتکتور یا دتکتور فتوالکتریک خطی و یا اشعه ای یا لیزری ( دودی خطی ) یکی از انواع دتکتور ها بوده و کاربرد نسبتاً جالبی دارد. این دتکتور دارای یک فرستنده، یک گیرنده و امواج مادون قرمز می‌باشد. طرز کار دتکتور دودی خطی بدین شکل است که در این دتکتور، فرستنده و گیرنده رو به روی هم و در یک سالن نصب می‌شوند. در حالت عادی، امواج مادون قرمز بین این فرستنده و گیرنده، ارسال می‌شوند. اما به هنگام آتش سوزی، دود مانع این امواج شده و راه عبور آن را سد می‌کند. بدین ترتیب و با قطع شدن جریان ارسال مادون قرمز از فرستنده به گیرنده، بیم دتکتور حریق را شناسایی کرده و آن را گزارش می‌کند و در نتیجه، آژیر اعلام حریق را به ساکنین اطلاع رسانی می‌کند.
کاربرد بیم دتکتور یا دتکتور دودی لیزری
از بیم دتکتور در مکان های بزرگ مثل سالن های نمایش، سوله، کارخانه، فرودگاه ها، مساجد، موزه ها و… استفاده می‌شود. چرا که در این مکان ها معمولاً بین فرستنده و گیرنده دتکتور مانعی وجود ندارد. همچنین، استفاده از سایر دتکتورها برای مکان های بزرگ پرهزینه می‌باشد چرا که نیاز به دتکتورهای زیادی دارند. اما استفاده از یک بیم دتکتور به جای دتکتورهای نقطه ای، باعث کاهش هزینه ها می‌شود.
مزایا و معایب بیم دتکتور
شاید به دلیل ارتباط بین فرستنده و گیرنده تصور کنید بیم دتکتور فرایند نصب دشواری دارد. اما نصب و راه اندازی و تعمیرات بیم دتکتور آسان بوده و برای مناطق مرتفع مناسب می‌باشد. بیم دتکتور نیاز به کابل کشی را کم کرده و به شما امکان تنظیم حساسیت از راه دور می‌دهد. بیم دتکتور همچنین دارای تست داخلی بوده و دارای کنترل از راه دور می‌باشد.
از معایب این دتکتور می‌توان به اختلال در شرایط مختلف آب و هوایی اشاره کرد. در صورت مه، رطوبت، یخ، بارش برف و… عملکرد بیم دتکتور دچار اختلال شده و امکان هشدار کاذب وجود دارد. همچنین هم تراز بودن دو دستگاه مقابل هم ممکن است کار مشکلی باشد.
دتکتور دودی فتوالکتریک ( نوری) یا دتکتور دودی اپتیکال ( Optical Smoke Detector )
دتکتور دودی فتوالکتریک یا اپتیکال، مناسب آتش هایی می‌باشد که دارای دود قابل رویت هستند. مثل آتش حاصل از سوختن کاغذ، چوب، پلاستیک و… . دتکتور فتوالکتریک دارای دستگاه تولید کننده نور ( LED )، یک دستگاه حساس به نور و اتاقک دود می‌باشد.
دتکتوردودی نوری به دو روش عمل می‌کند. روش اول قانون مسدود سازی و روش دوم قانون پراکندگی نور می‌باشد.
عملکرد دتکتوردودی فتوالکتریک از طریق قانون پراکندگی نور : هنگامی که دود وارد اتاقک می‌شود، دستگاه حساس به نور مستقیماً چشمه نور را نمی‌ببیند و در نتیجه منبع نور به دلیل دودی که وارد اتاقک شده و به دلیل جبران کمبود نور به سمت دستگاه گیرنده، نور منعکس می کند. بنابر این شدت نور دریافتی افزایش یافته و با افزایش شدت نور بیش از استاندارد تعیین شده، دتکتور دودی اپتیکال فعال شده و اعلام حریق رخ می دهد.
عملکرد دتکتور دودی فتوالکتریک از طریق قانون مسدودسازی : هنگامی که دود وارد اتاقک می‌شود، شدت نور و سپس جریان خروجی کاهش یافته و با کاهش بیش از حد جریان ( بیشتر از حد استاندارد )، مدار این افت جریان را تشخیص داده و حریق را شناسایی می کند در نتیجه اعلام حریق فعال شده و انجام می‌گیرد. به دتکتورهای دودی فوتوالکتریک اصطلاحاً دتکتور دود نقطه‌ای نیز گفته می‌شود چرا که برای فعال شدن آن، دود باید وارد محفظه‌ی کاشف شده و در واقع به نقطه‌ی نصب دتکتور اعلام حریق برسد.
روی این دتکتورها یک LED وجود دارد. این ال ای دی وضعیت عملکرد دتکتور را نشان می‌دهد. در حالت عادی چشمک زن بوده و در صورت تشخیص دود در حالت روشن مانده و در صورت بروز مشکل یا عیب و یا غیر فعال شدن، این چراغ خاموش می‌شود. دتکتور فتوالکتریک همچنین به دلیل امکان هشدار کاذب این دتکتور دارای یک توری بوده که این توری از ورود حشرات و گرد و غبار جلوگیری می‌کند.
مزایا و معایب دتکتور دودی فتوالکتریک
دتکتور دودی اپتیکال نمی‌تواند مواد سمی را تشخیص دهد. به تمیز شدن احتیاج دارد و امکان هشدار غلط آن بالاست. اما مزایای این دتکتور بالا می‌باشد. از جمله مزایای آن می‌توان به هشدار سریع اشاره کرد. دتکتور فتوالکتریک
از جمله مزایای این محصول می توان به هشدار سریع، شناسایی حریق های آهسته و با حرارت کم و حساس به ذرات قابل رویت دود اشاره کرد و از معایب این محصول نیز می توان به بالا بودن احتمال هشدار غلط، نیاز به تمیز کردن و عدم توانایی تشخیص مواد سمی اشاره نمود.
تفاوت دتکتورهای دودی نوری و دتکتور دودی یونیزاسیون
هر دوی این دتکتورها در یک سطح هستند. تنها تفاوت آنها در تشخیص حریق می‌باشد. دتکتورهای دودی اپتیکال در تشخیص آتش هایی که دود زیاد (ذرات 0.3 تا 10 میکرون) دارند و دتکتورهای دودی یونیزاسیون در تشخیص حریق هایی که دود کم (ذرات به اندازه 0.01 تا 0.3 میکرون) دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دتکتور دودی مکشی یا استنشاقی (Sampling Smoke Detector)
دتکتوردودی مکشی هوا را به داخل خود کشیده و آن را بررسی می‌کند و یک لوله کشی نیاز دارد. این لوله کشی باید به سقف متصل شده باشد که این لوله ها به پنل مرکزی سیستم اعلام حریق متصل می‌شوند. این لوله ها دارای منافذی بوده و هوا از این منافذ وارد آنها می‌شود. این لوله ها هوا را مکیده و آنها را از صافی رد کرده و سپس آن را آنالیز می‌کنند. اگر هوا آلوده باشد، دتکتور دودی مکشی فعال شده و اعلام حریق شروع می‌شود.
مزایا و معایب دتکتور دودی مکشی
قیمت دتکتور دودی مکشی بالا بوده اما دارای بالاترین میزان حساسیت می‌باشد. از این دتکتور همچنین در مکان هایی که نیاز به سرعت بالا در تشخیص دارند استفاده می‌شود چرا که دارای سرعتی بالا می‌باشد.
دتکتور دودی کانالی یا داکت دتکتور (Duct Smoke Detector)
از دتکتوردودی کانالی برای تشخیص وجود دود در جریان هوای کانال‌های سیستم‌های کنترل هوای HVAC استفاده می‌شود. دتکتور دودی کانالی دارای یک حافظه، لوله و یک دتکتور دودی می‌باشد. هوا توسط لوله وارد محفظه شده و توسط دتکتور مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از آنالیز شدن هوا توسط دتکتور، این هوا از سوراخی که در انتهای محفظه وجود دارد خارج می‌شود. اگر دتکتور دود را حس کرده و بررسی کند، به دمپرها فرمان بسته شدن و سپس توقف فرایند انتقال هوا را ارسال می‌کند. دتکتور دودی کنالی بر روی دیواره‌ی کانال هوا و سیستم تهویه مطبوع نصب می‌شود و لوله آن درون داکت قرار می‌گیرد. از داکت دتکتور می‌توان برای محافظت از سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع در برابر آتش سوزی و سایر حوادث نیز استفاده کرد. کاربرد دیگر این نوع دتکتور، استفاده از آن به عنوان سیستم کمکی برای حفاظت از تجهیزاتی مثل کانال‌های هوا و تهویه‌ی رایانه‌های مرکزی است.
از دتکتور دودی کانالی معمولاً در ساختمان های بزرگ که سیستم تهویه مطبوع دود را به سایر نقاط ساختمان انتقال می‌دهد استفاده می‌شود.
مزایا و معایب دتکتور دودی کانالی
مزیت دتکتوردودی کانالی کاهش امکان انتقال دود به سایر نقاط ساختمان است.
قیمت دتکتور دودی
قیمت دتکتور دودی به نوع دتکتور بستگی دارد. قیمت دتکتور دودی آدرس پذیر با قیمت دتکتور دودی متعارف و سایر دتکتورها متفاوت است. قیمت دتکتور دودی آدرس پذیر حدوداً 2 تا 2.5 برابر قیمت دتکتور دودی متعارف در همان برند است. جهت مشاوره و اطلاع از بهترین برند دتکتور دودی و جدیدترین لیست قیمت دتکتور دودی با کارشناسان فروش شرکت آموت تماس بگیرید.
