سیستم های اعلام حریق شامل مجموعه ای از وسایل و دستگاهها می باشند که برای تشخیص و اعلام خطر به مردم به وسیله ابزارهای صوتی و تصویری در زمانیکه دود، حریق ، گاز منوکسید کربن و سایر شرایط اورژانسی دیگر وجود دارد مورد استفاده قرار می گیرند. 

انتخاب سیستم های اعلام حریق بستگی به ساختار ساختمان دارد(هدف ، نوع استفاده و قانون فعلی ساختمان).

انواع سیستم های اعلام حریق

سیستم‌هاي اعلام حريق به سه گروه آدرس پذير، متعارف و بدون سيم (وايرلس) تقسيم مي‌شوند که هر يک از اين سیستم‌ها خود به دو گروه خودکار و دستي تقسيم مي‌شوند .در سيستم‌هاي دستي، شستي اعلام حريق، تنها منبع تشخيص حريق است. درواقع کار تشخيص حريق در اينگونه سيستم‌ها فقط به انسان سپرده شده‌است و در مکان‌هايي که انسان حضور ندارد، کاربردي ندارند. بر خلاف اينگونه سيستم‌ها، سيستم‌هاي اعلام حريق خودکار، وابستگي کمتري به تشخيص انسان دارند. سيستم‌هاي خودکار، به دو گروه آدرس‌پذير، و غير آدرس‌پذير تفکيک مي‌شوند. در سيستم آدرس‌پذير، علاوه بر اعلام حريق، محل دقيق وقوع آن نيز مشخص مي‌شود.

تمام سیستم های اعلام حریق اساساُ بر پایه یک اصل عمل می کنند.اگر ردیاب سیستم های اعلام حریق تشخیص دود و یا حرارت بدهند ،آژیر سیستم های اعلام حریق شروع به اعلام خطر می کنند.سیستم های اعلام حریق به چهار دسته تقسیم می شوند

سیستم های اعلام حریق  متعارف  Conventional Fire Alarm System

سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر Addressable Fire Alarm System

سیستم های اعلام حریق آنالوگ آدرس پذیر Analogue Addressable Fire Alarm System

سیستم های اعلام حریق آنالوگ Wireless Fire Alarm System

سیستم اعلام حریق سایان

 سیستم های اعلام حریق متعارف :

درسیستم های اعلا م حریق متعارف تعدادی نقاط تماس (Call Points) و ردیاب ها که در قالب یک مدار به هم متصل هستند در یک منطقه از ساختمان به صفحه کنترل مرکزی متصل هستند.هر منطقه یک مدارمی باشد.
صفحه کنترل سیستم اعلام حریق دارای تعدادی لامپ منطقه می باشد.دلیل وجود مناطق در سیستم های اعلام حریق ، اعلام نسبی مکان حریق می باشد. که نکته بسیار مهمی برای تیم آتش نشانی می باشد.دانستن دقیق محل حریق به تعداد مناطق صفحه کنترل و تعدادمدار هایی که در ساختمان نصب شده اند بستگی دارد.صفحه کنترل سیستم های اعلام حریق متعارف دارای حداقل دو آژیر می باشند.هر کدام از مدار ها شامل یه دستگاه پایان خط می باشند که برای نظارت بر اهداف استفاده می شوند.

سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر :

اصول ردیابی و تشخیص سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر مشابه به سیستم های اعلام حریق متعارف می باشد به جز اینکه صفحه کنترل می تواند مشخص کند که دقیقا کدام ردیاب و یا نقطه تماس ، آژیر را آغاز کرده است.مدار ردیابی در سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر به صورت حلقه ای سیم کشی شده اند و ظرفیت هر یک از حلقه ها تا 99 دستگاه می باشد.ردیاب سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر اساسا همان ردیاب های سیستم های اعلام حریق متعارف هستند با این تفاوت که در سیستم های آدرس پذیر هر ردیاب داری یک آدرس منحصر به فرد می باشد.آدرس در ردیاب ها به وسیله Dil Switches و صفحه کنترل برنامه ریزی شده اند برای نمایش اطلاعات مورد نیاز در زمانیکه یک ردیاب به خصوص شروع به کار می کند.
 

 سیستم های اعلام حریق آنالوگی آدرس پذیر :

سیستم های اعلام حریق  آنالوگی آدرس پذیر اغلب سیستم های اعلام حریق هوشمند خوانده می شوند و دارای نوع های بسیار متفاوتی می باشند که بر اساس پروتکل هایشان تشخیص داده میشوند.اساسا سیستم های اعلام حریق آناگوک آدرس پذیر بسیار پیچیده تر از سیستم های اعلام حریق متعارف و سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر هستند و همچنین قابلیت ترکیب کمتری با بیشتر امکانات دارند.
هدف اصلی این سیستم ها کمک برای جلوگیری از وقوع اشتباه آژیر خطر می باشد.بوسیله سیستم های اعلام حریق آنالوگ آدرس پذیر تا 127 دستگاه ورودی شامل : ردیاب دود ، نقطه تماس ،ردیاب حرارت ، مانیتورهای تماس و سایر دستگا های رابط را به یک حلقه ردیاب متصل کرد.علاوه بر 127 دستگاه ورودی تا 32 دستگاه خروجی شامل حلقه های صوتی ،ماژول امدادی ،ماژول تصویری نیز میتوانند متصل باشند. سیستم های اعلام حریق آنالوگی آدرس پذیر در مدل های 2،4،8 حلقه ای موجود می باشند که به معنای نظارت یک مکان بزرگ ازیک پنل تکی می باشد.

 سیستم های اعلام حریق بی سیم :

سیستم های اعلام حریق بی سیم جایگزین بسیار موثری در تمامی زمینه ها و کاربرد ها برای سیستم های اعلام حریق سنتی می باشند. سیستم های اعلام حریق بی سیم دارای عملکرد مطمن و ایمن می باشند ، بوسیله کنترل ارتباطات رادیویی برای اتصال دستگاه ها و سنسور ها(ردیاب دود ،Call Points و…). یک مفهوم ساده که مزیت های بسیار یکتایی را فراهم می کند و یک سیستم کاملا آنالوگ قابل آدرس دهی تشخیص حریق بدون نیاز به سیم می باشد.

ویژگی ها و مزایا سیستم های اعلام حریق :

 طراحی تامین و اجرای کلیه سیستم های اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر بر اساس استانداردهای اروپایی و آمریکایی و استفاده از بهترین برندهای حال حاضر جهان

ارائه راه حل های جامع و یکپارچه به منظور تسهیل در اجرا و پیاده سازی سیستم های اعلام حریق کارآمد

استفاده از زیرساخت ها و تجهیزات پایه استاندارد و با کیفیت جهت اطمینان در عملکرد صحیح سیستم اعلام حریق
استفاده از سیستم ها و تجهیزات بی خطر برای انسان و سازگار با محیط زیست

اجزای تشکیل دهنده سیستم‌های اعلام آتش‌سوزی :

سیستم‌هاي اعلام حریق عادی، معمولاً از يک حسگر يا آشکارساز که خود متصل به خروجي صوتي بود، تشکيل شده بودند؛ ولي اين سيستم‌ها در سال‌هاي اخير، ديگر مورد استفاده قرار نمي‌گيرند. سیستم‌هاي جديدتر معمولاً از تعدادي شستي اعلام حريق و تعدادي حسگر يا آشکارساز(Detector)، يک سیستم پردازش مرکزي و چند خروجي تشکيل مي‌شوند. اجزاي سيستم اعلام حريق به سه قسمت اصلي تقسيم مي شوند :

• تجهيزات تشخيص حريق ( دتکتورها )
  •    تجهيزات اعلام حريق ( فلاشرها ، آژيرها و … )
• مرکز کنترل يا پانل مرکزي که وظيفه ارتباط بين دتکتورها و وسايل اعلام حريق را به عهده دارد.

تجهيزات جانبي ديگري نيز براي تکميل و قدرتمند نمودن سيستم اعلام حريق به کار مي روند .

آشکارسازها در سیستم اعلام حریق

حسگرها و آشکارسازهاي اعلام آتش، (بسته به اينکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه‌هاي آشکارسازهاي دود، آشکارسازهاي حرارت، آشکارسازهاي منو اکسيد کربن، آشکارساز شعله و آشکارسازهاي ترکيبي جاي دارند.

 حسگرها در سیستم اعلام حریق

حسگر ترکیبی  

در سيستمهاي اعلام حريق آدرس پذير اين آشکار ساز نقش اندازه گيري توامان ميزان غلظت دود و دماي هوا را برعهده دارد. همچنين با توجه به خواص ذکر شده از اين سيستمها، اين دتکتور قادر است تا ميزان دقيق غلظت دود و دماي محيط را علاوه بر گزارش حريق يا خطا به پانل اعلام حريق منتقل نمايد. همچنين يکي ديگر از مشخصات اين آشکار ساز قابليت انتخاب ميزان حساسيت به هريک از عوامل دود يا دما توسط پانل اعلام حريق مي باشد. از جمله ويژگي هاي اين آشکار ساز می توان به این موارد اشاره کرد:

- قابل استفاده به عنوان آشکار ساز دود و يا حرارت به صورت جداگانه

-قابلیت جبران آستانه ای  Self – Recalibration

-دارای CPU مستقل برای بررسی شرایط محیط در هر لحظه.

-دارای میکرو پروسسور و کنترل توسط مایکرو کامپیوتر

-امکان استفاده از سنسورها در شرایط سخت الکتریکی و سازگاری با شرایط مغناطیسی (EMC)

-امکان تنظیم حساسیت دود يا حرارت در حالت یونیزه بدون مواد رادیواکتیو

-امکان اتصال شستی اعلام حریق متعارف بدون نیاز به واسطه

 حسگر گاز مونوکسید کربن در سیستم اعلام حریق

در سيستمهاي اعلام حريق آدرس پذير اين آشکار ساز نقش اندازه گيري ميزان منو اکسيد کربن در هوا را برعهده دارد. همچنين با توجه به خواص ذکر شده از اين سيستمها، اين دتکتور قادر است تا ميزان دقيق اين گاز را علاوه بر گزارش حريق يا خطا به پانل اعلام حريق منتقل نمايد. آشکار نمودن نشت اين گاز از آن جهت مورد توجه قرار دارد که، نشت اين گاز حتي بدون بروز حريق ممکن مي باشد و بسيار سمي و کشنده است.

- پنل مرکزي در سیستم اعلام حریق

سیستم مرکزي، يک سیستم تشخيص آتش‌سوزي است. در اين سیستم اعلام‌هاي حسگرها تجزيه و تحليل شده و براي اعلام حريق يا در حالت‌هاي مشکوک، اعلام نياز به بازبيني انسان تصميم گيري مي‌شود. اين سيستم‌ها اغلب يه صفحه کليد براي ورود فرامين توسط انسان و مانيتور براي مشاهده فرامين مجهز هستند .اين سيستم‌ها امروزه يه رايانه متصل شده و از طريق نرم‌افزار مخصوص خود، برنامه را دريافت مي‌کنند. يکي ديگر از وظايف اين سيستم‌ها انتخاب نوع خروجي (آژير خطر عمومي، آژير خطر در جاهاي خاص، تماس با مرکز آتش‌نشاني و ساير خروجي‌ها) است.

- قادر به تشخیص حریق واقعی از علائم کاذب بر اساس مقایسه منحنی اطلاعات دریافتی از هر یک از سنسور ها در هر لحظه با توجه به اطلاعات ذخیره شده از انواع حریق

-دارای صفحه کلید جهت ورود و دریافت اطلاعات

-دارای صفحه نمایشگر LCD ، صفحه نمایش دارای 24 کاراکتر (Character) دیوایس و 60 کاراکتر

-قابلیت نصب 250 تجهیز بر روی هر مدار حلقوی، هر دتکتور شامل 1 سنسور دود، 1 سنسور  حرارت،I /O ، ایزولاتور

-آدرس دهی بصورت کد های نرم افزاری Soft Addressing

-کنترل توسط مایکرو کامپیوتر

-بررسی وضعیت هر یک از دیوایسها در هر لحظه

-قابلیت بررسی و کنترل از راه دور و از طریق اینترنت (Web Base)

-قابلیت ثبت گزارش اعلام حریق تا 1000 واقعه در حافظه سیستم

-قابلیت تغییر حساسیت سنسورها و بستن کانالهای دود یا حرارت بر اساس تغییرات کاربردی در  ساختمان

سیم کشی در سیستم اعلام حریق :

دو روش کلی برای سیم کشی سیستم‌های اعلام حریق وجود دارد. روش حلقه‌ای (Loop) یا روش ستاره‌ای. در قدیم که سیستم‌های آدرس‌پذیر وجود نداشتند، اغلب از روش حلقه‌ای استفاده می‌شد. در این روش، حسگرها برروی یک حلقه مستقر بودند و این حلقه، از اتاقی به اتاق دیگر، و از حسگری به حسگر دیگر می‌رسید. بعدها، تصمیم بر این شد که هرگروه از حسگرها که مربوط به محلی خاص در ساختمان هستند، با رشته سیم مجزایی به سیستم مرکزی متصل باشند تا بتوان تشخیص داد که آتش‌سوزی دقیقاً در کدام محل رخ داده‌است.

با پیشرفت فناوری، سیستم سیم کشی مجدداً به حالت حلقه‌ای بازگشته‌است. به این مفهوم که جریان تغذیه توسط دو رشته سیم و جریان اطلاعات توسط دو رشته دیگر با سیستم مرکزی می‌رسد. برای هر حسگر کد مخصوصی اختصاص داده شده‌است و سیستم بدون نیاز به سیم کشی مجزا برای هر حسگر، آن حسگر و محل قرار گیری آنرا به خوبی (از روی کد مخصوصش) می‌شناسد. ارسال کدها و اطلاعات بین حسگرها و سیستم مرکزی در هر ثانیه چندین بار صورت می‌گیرد و حسگر حتی نیاز خود به سرویس و تعمیر را نیز به سیستم مرکزی اعلام می‌نماید.

 سیستم اعلام حریق در دیتاسنترها

لوله کشی شبکه سیستم اعلام حریق اتاق سرور

در لوله کشی یا پایپینگ اعلام حریق حتما باید از لوله های گالوانیزه گرم بر اساس استاندارد سایز pg13.5 با اتصالات استاندارد استفاده کرد و تنها در جاهایی که قابل دسترس نیست و خم در لوله به وجود می آید به ناچار از لوله فلکسیبل استفاده و کابلهای نسوز برق از داخل این لوله ها عبور کند

کابل نسوز سیلیکونی با شیلد محافظ سایز 1.5*2 و 1.5*3

در سیستم کابل کشی اعلام حریق بر اساس استاندارد فقط باید از کابلهای نسوز با نویز گیر یا شیلد محافظ و از جنس نرم یا انعطاف پذیر استفاده کرد که در زمان بروز حریق خود کابل آتش نگیرد یا باعث گسترش حریق نشود و همچنین چنانچه حریق گسترش پیدا کند کابل مذکور در دمای بالا میتواند جریان را از خود عبور داده و سیستم به کار خود ادامه دهد.

در دیتاسنترها همانند اتاق های معمولی میتوان برای کشف حریق از تجهیزات و سنسورهای مختلفی استفاده نمود

کنترل پنل مرکزی یا تابلوی اصلی مدار فرمان سیستم اعلام و اطفای حریق

این کنترل پنل که شامل قسمتهای مختلفی بسته به نوع کار از مدل متعارف یا آدرس پذیر استفاده می گردد. مدار فرمان در پنل به زونهای مختلف اعلام حریق و زون اطفا حریق در دیتاسنتر ها استفاده میگردد. که کلیه تجهیزات اعلام حریق به این تابلو فرمان متصل میگردند.

تکتور دود- دتکتور حرارت-دتکتورهای دودی-حرارتی (مولتی سنسور) – داکت دتکتورها

در دیتا سنترها به دلیل حجم بالای گردش هوا یا سرعت جریان باد از کولینگ سیستم یا اسپیلت دتکتورهای معمولی به تنهایی کاربرد ندارند . در سناریوی حریق دود در هنگام شروع آتش غلظت پایینی دارد . سیستم کارکرد دتکتورهای دودی به صورتی میباشد که دود با غلظت بالا بیاید در زمان حداقل 5 تا 8 ثانیه داخل دتکتور پایدار بماند تا دتکتور اعلام حریق نماید که به دلیل گردش هوا احتمال دارد دود هیچگاه در زمان اولیه حریق به دتکتور نرسد. حریق در سناریوی اغازین در 5 ثانیه اول تا 5 ثانیه دوم سرعت شگف آور رشد 5 برابری را دارد و ممکن است برای جلوگیری از حریق زمان به هدر رود .

سیستم نمونه گیر هوا یا مکنده دود یا نمونه بردار هوا

این نمونه برداری ذرات بسیار ریز دود اندازه ای در حدود 0.005 Obs/m را در هر نقطه اي كه درحال تولید باشد بواسطه محفظه لیزر تشخیص داده و از طریق كابلهاي ارتباطي به پانل اعلان حریقی که کنترل آن را به عهده دارد انتقال مي دهد و آژیر یا فلاشر متصل به آن اعلان خطر می نماید. سیستم های مذکور به Air Sampling Smoke Detection Apparatus معروف هستند طراحي لوله ها در فضاهاي Server Room و يا Data Center به چند صورت مي باشد. اين لوله ها جهت مكش هوای داخل محیط و جریان هوای در گردش داخل رک، هم مي توانند در سقف و هم در مجاورت Rack و يا نيز با اتصال به لوله هاي قابل انعطاف به داخل Rack و يا حتي UPS هدايت شوند. با اين كار بجاي انتظار براي رسيدن دود به سقف، در همان لحظه ای كه دود توليد گرديده است آژیر اعلان حریق در مرحله Pre-Alarm به صدا در خواهد آمد. در این حالت دود حتی در مرحله ای که تولید میشود و بصورت نامرئی است نیز توسط سیستم تشخیص داده میشود . در مراحل بعد به مرور گذر زمان و اضافه شدن به حجم دود تولید شده سطح آلارم های بالاتر اعم از Alarm 1 و Alarm 2 و در نهایت سیگنال Action برای اعلان نهایی و یا تخلیه اطفاء توسط سیستم ارسال خواهد شد.

کابل خطی حرارتی linear heat detector cable

این کابل حرارتی که در دو نوع متعارف و آدرس پذیر میباشد که در دماهای متفاوت عمل کشف حریق را به صورت حرارتی انجام میدهد. فرض کنید رکهای شما در کنار و پشت آن حرارت بالایی دارند و سیستم کولینگ ظرفیت خنک کردن تمام نواحی انرا ندارد به وسیله این کابل خطی که در دماهای 68 درجه 86 درجه و 108 درجه کارایی دارند چنانچه دما در محیط به بالاتر از از دماهای ذکر شده برسد این کابل زوج سیستم که از یک طرف به پنل مرکزی متصل شده با یک اتصال کوتاه سریع به کشف نقطه ای که حریق در حال شکل گرفتن است کمک میکند پس میتوان در امتداد و داخل رکها این کابل خطی را به عنوان یک تجهیز اعلام حریق حرارتی استفاده نمود.